تنوع آللی ژن های رمز کننده زیر واحد های سنگین گلوتنین در گندم نان

زیرواحدهای سنگین گلوتنین نقش مهمی در تعیین کیفیت نانوایی گندم ایفا می کنند. به منظور بررسی تنوع آللی ژن های رمز کننده زیرواحدهای سنگین گلوتنین و ارزیابی ارتباط بین آلل ها و صفات مرتبط با کیفیت دانه، بیست و هشت رقم گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در پاییز 1389 کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری بین ارقام از نظر صفات بررسی شده شامل عملکرد دانه، اجزای عملکرد و صفات مرتبط با کیفیت دانه وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه مربوط به ارقام اترک، سیستان و سیوند بود. ارقام سیستان، تجن و مغان3 بیشترین میزان پروتئین را داشتند. رتبه بندی ارقام بر اساس صفات کیفیت دانه نشان داد که ارقام بولانی، ویریناک و تجن بهترین کیفیت دانه را داشتند. همبستگی مثبت و معنی داری بین میزان پروتئین و حجم رسوب sds مشاهده شد، درحالیکه رابطه معنی داری بین پروتئین و عملکرد دانه وجود نداشت. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که حجم رسوب sds، تعداد سنبلک در سنبله و گلوتن خشک موثرترین صفات بر میزان پروتئین بودند. با استفاده از نشانگر های dna مبتنی بر تنوع درون ژن های glu-a1 و glu-d1 (رمز کننده زیرواحدهای سنگین گلوتنین) آلل های این ژن ها در ارقام شناسایی شدند. فراوانی نسبی آلل های ژن glu-a1 شامل آلل های *2، 1 و null به ترتیب برابر 4/40، 6/24 و 35 درصد بود. در جایگاه glu-d1 آلل 12+2 دارای فراوانی نسبی 4/56 درصد و آلل10+5 دارای فراوانی نسبی دارای فراوانی نسبی6/43 درصد بود. ارقام دارای آلل *2 در جایگاه ژنی glu-a1و آلل 10+5 در جایگاه ژنی glu-d1کیفیت نانوایی بهتری داشتند.